Эўфемізм - гэта замена грубых слоў ці падмена паняццяў?

Эўфемізм - гэта што? Не памятаеце? Ці не ведаеце? Ну што ж, давайце разгледзім падрабязней. Памятаеце, у мастацкім фільме «Брат-2» паміж галоўнымі героямі разгарэлася спрэчка пра тое, як правільна звяртацца да чалавека з цёмнай скурай: негр або афраамерыканец? У рускай мове не існуе прынцыповага адрозненні паміж гэтымі двума паняццямі: «Так мяне ў школе так вучылі: у Кітаі жывуць кітайцы, у Нямеччыне - немцы, у гэтым ... Ізраілі - габрэі, у Афрыцы - негры!» - са здзіўленнем заўважае Даніла Бусакоў. На што яго спадарожніца адказвае: «нігер - гэта для іх лаянка крыўднае». "Чаму ўспомніўся менавіта гэты эпізод?" - спытаеце вы. Ды таму што ён як нельга больш дакладна і ярка апісвае такое моўная з'ява, як эўфемізм.

Эўфемізмы ў рускай мове

У прыведзеным вышэй прыкладзе слова «афраамерыканец» з'яўляецца эўфемізмам, словам-заменай, закліканым змякчыць прамы сэнс «рэзкай», на думку амерыканцаў, лексічнай адзінкі «негр». У нас «негр» не з'яўляецца абразлівым, з'едлівым або зневажальным, таму не мае патрэбу ў альтэрнатыве. А якія ж эўфемізмы распаўсюджаныя ў рускай мове? Пагаворым пра гэта далей.

Як вы ўжо зразумелі, эўфемізм - гэта ўжыванне больш мяккіх, ветлівых, неоскорбительных слоў ці выразаў. Яны замяняюць сабой грубыя і нетактоўныя. З'яўленне і працягласць «жыцця» таго ці іншага эўфемізм звязаны з развіццём гісторыі, культуры, са зменамі ў светапоглядзе грамадства. Да прыкладу, яшчэ не так даўно, у часы нашых бабуль і дзядуляў было не прынята вымаўляць тое, што ў сучасным грамадстве лічыцца нормай. Напрыклад, замест слова «цяжарнасць» казалі «далікатнае становішча», намёкам на «сэксуальныя адносіны» служылі абароты тыпу «блізкія адносіны, сувязь, жыць з кім-небудзь», выраз «ретирадное месца» пазначала «туалет», абарот «блазан з ім »замест« чорт з ім »,« байструк »-« незаконнанароджаны »,« сысці з жыцця »-« памерці »,« душэўная хвароба »-« псіхічнае захворванне », ну і гэтак далей. У асноўным гэта пласт лексікі, звязаны з сэксуальнай бокам жыцця і з пэўнымі часткамі цела. Сюды таксама можна аднесці табу на лаянкавыя словы і на згадка імя Бога, д'ябла, цёмных сіл, перад якімі людзі адчувалі трапятанне або, наадварот, забабонны страх. Нельга сказаць, што такога роду эўфемізмы цалкам выйшлі з ужытку. Аднак у сучаснай беларускай мове назіраюцца два ўзаемавыключальныя з'явы: з аднаго боку - агрубенне прамовы, а з другога - эвфемизация. Парадокс, ці не так? Тады што на самой справе адбываецца? Таямніцы «чалавечага цела» перасталі быць таямніцамі, сэксуальнасць - гэта тэма для абмеркавання нумар адзін, лаянкавыя словы - гэта адзін з приветствуемых спосабаў самавыяўлення, а супрацьстаянне «дабро - зло», «святло і цемра», «Бог - д'ябал» - гэта з свету казак і археалагічных раскопак. Здавалася б, калі сціраюцца грані дазволенага і прыстойнага, «недрукаваныя» лексіка становіцца «друкаванай», а абразіць, закрануць ці зняважыць іншага чалавека ў метро ці ў краме становіцца нормай паводзін, узнікае пытанне: "Тады для чаго патрэбныя словы-заменнікі?" А яны і не патрэбныя. Таму і сутнасць гэтага моўнага з'явы змянілася. Таму і сучасны эўфемізм - гэта, перш за ўсё, нязменная складнік палітыкі, дыпламатыі і СМІ: «лібералізацыя коштаў» - «падвышэнне коштаў», «абясшкодзіць» - «забіць», «аварыя» - «катастрофа», «няўдачу» - «правал »,« рэлігійнае рух »-« секта »,« кампанія »-« вайна »,« этнічная чыстка »-« знішчэнне таго ці іншага народа »,« чырвоная рыса па дыяганалі ліста »-« ВІЧ-інфікаваны пацыент ». Як бачыце, усё радзей такія словы выкарыстоўваюцца ў пазбяганне грубасці, рэзкасці і нетактоўна. Усё часцей функцыі   эўфемізмаў - скажэнне ўтрымання, маскіроўка, падтасоўванне фактаў і маніпуляванне свядомасцю. Гэтая «падмена» паняццяў адбываецца не тое каб павольна, хутчэй, незаўважна. Свабода ў сучасным разуменні - гэта казаць прама, як ёсць, не саромеючыся ў выразах, незалежна ад таго, як гэта гучыць, абражае Ці гэта годнасць іншага чалавека ці не, служыць яно для будавання, натхнення або разбурае вас знутры. Галоўнае - гэта выказацца і вызваліцца ад свайго негатыву. Аднак калі мы чуем або чытаем выступу палітыкаў, нам становіцца важным не ўпусціць гэтую "дрэнную энергію" у сябе, не падпусціць блізка да душы якое-небудзь хваляванне. Такім чынам, можна сказаць, што сучасны эўфемізм - гэта словы і выразы, якія не дапамагаюць нам пазбягаць «прыкрай» лексікі, а абмяжоўваюць незалежнасць мыслення, прапаноўваючы ўяўную свабоду ў прыгожай абгортцы. Але выбар заўсёды ёсць, і ён застаецца на нас ....