"У вус не дзьме": значэнне фразеалагізма, сэнс і прыклады ужывання. Ці добра наогул не працаваць

Ўсім рускамоўным людзям даводзілася чуць: «Ды ён і ў вус не дзьме!» Значэнне фразеалагізма будзем сёння разглядаць. Таксама кранём гіпотэзы паходжання. І як водзіцца, прывядзем прыклады ужывання.

паходжанне

Бо амаль усе фразеалагізмы родам з старажытнасці, пра тое, як менавіта яны ўвайшлі ў мову, застаецца толькі гадаць. Тым не менш, гэты занятак даволі займальнае, і мы прадстаўляем чытачу на пробу такую гіпотэзу.

Калісьці, даўным-даўно, (мабыць, яшчэ да Пятра Першага) у мужыцкай асяроддзі было прынята насіць велізарныя бароды (як у Льва Талстога, а можа быць, і больш). Так ці інакш, але калі такі мужчына працаваў, барада яго разам з вусамі натуральным чынам трацілі спакой і прыходзілі ў рух згодна з тым, наколькі мужчына старанна і горача працаваў. Няцяжка здагадацца, што калі мужчына не працаваў, але ў яго вус быў спакойны, як і ўвесь ўклад жыцця чалавека, які не обмеренного працай.

Цяпер мы гатовыя адказаць на наша пытанне. «У вус не дзьме»: значэнне фразеалагізма якое? Так звычайна кажуць пра чалавека, які ні пра што не турбуецца. І праўда, навошта, бо нервовыя клеткі хоць і аднаўляюцца, але вельмі неахвотна і павольна. Пераходзім да прыкладу.

Іван Іванавіч і латарэйны білет

Усё ў жыцці ў Iвана Iванавiча было вельмі дрэнна: жонка надакучыла, цешча таксама. Служыў ён у нялюбай канторы. Зарплата была маленькая. Увогуле, усё як ва ўсіх. І вось Іван Іванавіч ішоў з працы дадому і быў шчаслівы толькі таму, што ён можа прайсціся пешшу ад месца працы да месца адпачынку, і шлях гэты займае ў яго досыць шмат часу.

Так было кожны тыдзень, 5 рабочых дзён. На двары была пятніца, і наш герой вырашыў здзейсніць дзёрзкі ўчынак: калі не купіць, то хаця б паглядзець на забароненыя цешчай і жонкай напоі. Зайшоў, паглядзеў, а каля касы вырашыў купіць латарэйны білет.

Не паверыце, але ён выйграў. Суседзі сталі казаць: «Ну, цяпер Іван Іванавіч, напэўна, і ў вус не дзьме!» Значэнне фразеалагізма разгледжана намі крыху раней.

А Iван Iванавiч быў не такі. Па-першае, ён на выйграныя грошы купіў дом за мяжой і адаслаў туды цешчу (г.зн. «маму»), жонку і дзяцей. Адклаў дзецям на адукацыю, затым купіў сабе невялікую кнігарню. Застаўся жыць ён у сваёй аднапакаёвай кватэры. Зараз па вечарах у яго былі забароненыя цешчай і жонкай напоі, кнігі і ніякай абрыдзела яму да смяротнага тугі працы. Тыя ж суседзі, якія бачылі яго, казалі: "Так, Іваноў цяпер і ў вус не дзьме!» Значэнне фразеалагізма ўжо вядома і зразумела чытачу.

А калі ў тых краях трапляўся чалавек, які не ведаў дзіўнай гісторыі пра Іваныча і латарэйны білет, то яго не адпускалі, пакуль не распавядалі ўсё да самага канца. Больш за тое, напрыканцы нават давалі адрас той самай кніжнай крамы.

Абмяркуем маральны бок справы.

Дзьмуць ці не дзьмуць у вус - вось у чым пытанне

Няма больш салодкай для рускага чалавека мары, чым мара аб марнавання часу. Многія нашы казкі пабудаваныя на гэтым матыве. Напрыклад, «Па шчупаковым загадзе». Але тут хочацца спытаць сябе, а ці маральна гэта - не працаваць? Гэта значыць зусім нічога не рабіць.

Адказ можа быць неадназначным. Фразеалагізм «у вус не дзьме» як характарыстыка паводзін чалавека добры, калі гэта гультайства часовае (выхадныя дні) альбо калі толькі на погляд навакольных іх сабрат ў вус не дзьме.

Напрыклад, пісьменнікі. З пункту гледжання мала ўнікаць у сутнасць справы грамадскасці, праца пісьменніка плеўку і ўяўляе сабой амаль чыстае задавальненне. Людзі думаюць так: «А што ён працуе ці што? Сядзі сабе, пакурваючы ў крэсле, і складаў розныя займальныя гісторыі, гэта ж не на заводзе змену адпрацаваць ». Так-то так.

Адным словам, з гэтай амаль гледжання, праца ў пісьменніка - не бі ляжачага. Вус пісьменніка таксама не прыходзіць у рух.

Працаваць трэба і ганарова, але трэба выконваць дзве ўмовы:

1. Трэба займацца сваёй справай.
2. Неабходна аддавацца рабоце на ўсе сто.

Як няцяжка ўбачыць, першы пункт лагічна мае на ўвазе другі, але ніяк не наадварот.

Спадзяемся, што прыклады былі простыя і зразумелыя. Нагадваем, што разглядалі мы выраз у «вус не дзьмуць». Значэнне фразеалагізма раскрыта.