Паходжанне слова "дзякуй", яго гісторыя і магчымыя значэнні

З малых гадоў дзіця ведае: ёсць такое чароўнае слова - "дзякуй". Кожны ветлівы чалавек штодня кагосьці дзякуе, выкарыстоўваючы дадзены тэрмін. Аднак некаторыя вернікі людзі ваяўніча ставяцца да дадзенага слову. Лічаць, што яно прыйшло ў свет ад д'ябла і ў прамове яго лепш не выкарыстоўваць. Паспрабуем разам разабрацца ў гісторыі паходжання ветлівага "дзякуй".

Паходжанне слова "дзякуй"

Калі зазірнуць у гісторыю, то можна даведацца, што спачатку было словазлучэнне «Выратуй Бог». Яно зведала ўсяго два змяненні:

• зраслося;
• страціла канчатак «г».

Такім няхітрым спосабам з'явілася "дзякуй". Слова, якое не вельмі спадабалася ў расійскай глыбінцы. У няласку тэрмін патрапіў з-за таго, што вернікі людзі не разумелі, за што іх павінен ратаваць Бог. Слушна на ветлівасць яны адказвалі "няма за што» або «калі ласка» (мабыць мне лепш сто рублёў).

Заўзятыя праціўнікі тэрміна ўпэўненыя - паходжанне слова "дзякуй" напрамую звязана з нячысцікам. Па адной версіі, яно так і гучыць «Выратуй Бес». Прыхільнікі іншага меркавання кажуць: «Выратуй Бог крычаў Люцыпар, калі падаў з неба". Вось толькі «г» страцілася ў дарозе.

Філолагі, у сваю чаргу, запэўніваюць: усе пачалося са словазлучэння «Выратаванне Божае». З часам спалучэнне злучылася, а «ж» адпала. На думку лінгвістаў, паходжанне слова "дзякуй" не нясе ў сабе нічога містычнага або жудаснага. Такія метамарфозы цалкам натуральныя і ўваходзяць у правілы словаўтварэння.

Калі з'явілася слова?

Міф пра д'ябла, які ляціць у апраметную і людзей, якія маліліся стваральніка выратаваць яго, цалкам Выкрываецца, калі разумееш, што папулярнасць да гэтага слова прыйшла адносна нядаўна. Да 20 стагоддзя нават класікі рускай літаратуры абыходзіліся без "дзякуй". Пушкін, Лермантаў, Гогаль і Дастаеўскі аддавалі перавагу карыстацца сінонімам - словам «дзякую».

Што цікава, спачатку на Русі карысталіся іншым ветлівым словам - «дякую». Што таксама можна аднесці да сінонімам дзякуй. У сучаснай Расеі ўжо ніхто да гэтага тэрміну не прыбягае, затое яго корань можна сустрэць у шматлікіх замежных мовах (укр. - дякую, літаў. - dėkui, англ. - thanks, ім. - dankes).

Толькі ў пачатку мінулага стагоддзя "дзякуй" ўвайшло ў паўсядзённае гаворка, а таксама стала выкарыстоўвацца ў друку.

Барацьба паміж "дзякуй" і "дзякую"

Нягледзячы на тое што лінгвісты ўпэўненыя, што паходжанне слова "дзякуй" не нясе ў сабе крымінальнага мінулага, частка людзей адмоўна ставяцца да яго выкарыстання. А таксама заклікаюць усіх замяніць яго на «правільны» сінонім - дзякую.

На форумах распальваюцца сапраўдныя канфлікты паміж прыхільнікамі гэтых, здавалася б, блізкіх па значэнні слоў.

Прыхільнікі словы "дзякую", кажуць, што гэта вельмі светлы тэрмін, які пазначае «я дару табе добра». Гэта значыць, чалавек сам дае нешта добрае таму, хто яму дапамог. Пры адказе "дзякуй" людзі перакладаюць адказнасць на Бога. А ўзамен нічога не даюць.

Гэта значыць слова само па сабе бескарыснае. Уласна менавіта таму на "дзякуй" часта можна пачуць, што яго «у кішэню не пакласці», на яго «футра ня купіць», яно "не булькае» і на «хлеб не намажаш».

У якім значэнні выкарыстоўваюць "дзякуй"?

Калі не сыходзіць далёка ў спрэчкі паміж лінгвістамі і стараверамі, а звярнуцца да любога тлумачальнага слоўніка, то можна заўважыць, што значэнне слова "дзякуй" вельмі канкрэтна і проста. Гэта службовае слова, з дапамогай якога выяўляюць падзяку за якую-небудзь паслугу ці добры ўчынак.

Пры гэтым часта можна пачуць «загадзя дзякуй» - значыць, чалавек дзякуе іншага за намер зрабіць што-то для яго. Таксама дзякуюць за ўвагу - гэта стандартная фраза для завяршэння якога-небудзь вуснага дакладу.

Акрамя таго, забабонныя людзі выкарыстоўваюць тэрмін у якасці абярэга. На якое-небудзь абразу яны адказваюць "дзякуй", тым самым ратуючы сябе ад яго. Таксама гэта можа быць саркастычны адказ на непрыемную фразу.