АдукацыяГісторыя

Ордэн Славы III ступені. Узнагароджаныя ордэнам Славы

Не ўсім вядома, што 1943/06/20 на пасяджэнні наркама абароны Савецкага Саюза абмяркоўвалася пытанне стварэння праекта ордэна Перамогі. Да таго часу вышэйшае кіраўніцтва савецкай краіны ўжо не сумнявалася ў перамозе нашых войскаў над фашысцкай Германіяй. У гэтай сувязі прама на пасяджэнні Вярхоўны Галоўнакамандуючы прапанаваў заснаваць вайсковую ўзнагароду, аргументуючы тым, што перамогі над фашызмам не было б без вайсковай славы.

Як з'явіўся на свет ордэн салдацкай Славы

Ужо ў пачатку жніўня 1943 Агінская С. В., які ўзначальваў техкомитет Галоўнага Чырвонаармейскай Упраўлення, атрымаў адказнае заданне, якое заключалася ў распрацоўцы праекта новага вайсковага ордэна. Да працы прыступілі адразу 9 мастакоў, якія стварылі каля 30 эскізаў, 4 з якіх былі прадстаўлены на адабрэнне асабіста Сталіну. Іосіф Вісарыёнавіч спыніў свой выбар на адным з іх. Гэта была праца мастака Мікалая Маскалёва. Менавіта ён быў аўтарам усіх ордэнаў, якія ўручалі воінам за абарону савецкіх гарадоў, а таксама ордэна Кутузава.

Аўтар праекта прапанаваў заснаваць ўзнагароду з чатырма ступенямі адрозненні, аналагічна георгіеўскія крыжы. Па задумцы Маскалёва воінская ўзнагарода магла б называцца ордэнам Баграціёна. Нездарма мастак узяў за аснову менавіта Георгіеўскі ордэн, паколькі ён быў самым шанаваным сярод салдат таго часу.

Эскіз ўзнагароды і задумка аўтара былі адобраны Сталіным, аднак ён настаяў на тым, што ўзнагарода павінна называцца ордэнам Славы. Акрамя гэтага, ён распарадзіўся скараціць колькасць ступеняў адрознення да 3, каб прыраўняць ордэн да ўзнагарод палкаводцаў. Ордэн Славы канчаткова зацвердзілі 1943/10/23, а неўзабаве пачалася чаканка першых узораў ўзнагароды.

Трохі аб вайсковым рэгаліі

Заахвочванне ваеннаслужачых пачыналася з ўзнагароды самай ніжэйшай ступені адрознення. Затым вынікалі ўзнагароды па нарастаючым ─ II ступені адрознення і I. Узнагароду самай высокай ступені адрознення выраблялі залаты, срэбра выкарыстоўвалі для чаканкі ўзнагароды II ступені. Цэнтральнае выява на самай медальёне ўяўляе сабой пазалочаную Фралоўскі (Спасаускую) вежу.

У розныя часы існавання салдацкай ўзнагароды некалькі разоў мяняўся яе выгляд. Пры гэтым не ўсе ведаюць, што стрэлкі на курантаў вежы таксама кожны раз паказвалі розны час. Ордэн Славы III ступені меў той жа склад, толькі малюнак медальёна пазалотай ня пакрывалася. Кавалерам гэтага ордэна маглі прысвоіць наступнае воінскае званне па-за чаргой па хадайніцтве камандавання часткі. Напрыклад, старшына мог адразу стаць мл. лейтэнантам, а той, у сваю чаргу, атрымаць лейтэнанцкія пагоны.

Ордэн Славы 3 ступені ВАВ адрозненне воіну мог уручыць камбрыг або афіцэр, які займаў больш высокую пасаду. Камандзіры армій або флатылій прымалі рашэнне і падпісвалі пастанову аб прыстаўлены да ўзнагароджання вайскоўцаў ордэнам II ступені. Вярхоўны Савет СССР прымаў пастанову аб узнагароджанні байцоў ордэнам I ступені адрознення. З канца лютага 1947 рашэньне ўзнагародзіць ваеннаслужачых прымаў толькі Прэзідыум.

Сярод агульнавайсковых узнагарод, якія ствараліся ў гады супрацьстаяння фашысцкай акупацыі, ордэн Славы СССР стаў апошнім. Праўда, пасля яго яшчэ выпускаўся ордэн Ушакова, а таксама ордэн адмірала Нахімава, аднак яны ўжываліся для ўзнагароды толькі савецкіх маракоў.

Пра асаблівасці салдацкай ўзнагароды

Ордэн Славы ВАВ быў асаблівым і адрозніваўся ад іншых узнагарод. Перш за ўсё ён першапачаткова задумваўся як салдацкая ўзнагарода. За праяўленую ў баях мужнасць яе маглі быць вартымі маракі і салдаты-чырвонаармейцы, а таксама малодшыя лейтэнанты авіяцыі. Савецкія афіцэры не маглі атрымаць гэтую ўзнагароду.

Характэрнай асаблівасцю ордэна Славы з'яўлялася наступнае: ўзнагарода ўручалася толькі людзям, за іх баявыя подзвігі. Воінскія падраздзяленні не маглі на яе прэтэндаваць, як і розныя арганізацыі. Акрамя гэтага, усе тры ордэна Славы валодалі аднолькавай каляровай размалёўкай стужкі, што з'яўлялася адметнай асаблівасцю яшчэ дарэвалюцыйных ваенных рэгалій.

Падрабязнае апісанне знака адрознення

Ордэн выраблены ў форме пятилучевой зоркі, а адлегласць паміж вяршынямі самай зоркі складае 46 мм, кожная з якіх валодае выпуклай паверхняй, апраўленай борцікамі. У цэнтры ордэна размяшчаецца акружнасць медальёна з барэльефам крамлёўскай вежы, на якой устаноўлена рубінаў зоркі. Ніжняя частка медальёна мае Рубінавым стужачку са словам «СЛАВА», якое выканана загалоўнымі літарамі. Па абодва бакі ад гэтай стужачкі па ўнутраным боку медальёна знаходзяцца лаўровыя галінкі, якія сімвалізуюць перамогу.

На цэнтральным промні маецца вушка, скрозь якое забэрзаць кольца, дзякуючы чаму ажыццяўляецца мацаванне ўзнагароды да ордэнскай калодцы. Ордэнская калодка мае пяцікутнай формы, а яе аздабленне выканана муаравай стужкай, якая складае па шырыні 24 мм. На стужцы маецца тры падоўжных паласы чорнага колеру, а таксама дзве аранжавых, якія чаргуюцца адзін з адным і сімвалізуюць полымя агню і дым (Георгіеўская стужка). Уздоўж абодвух краёў стужкі праходзіць міліметровая лінія аранжавага колеру. Дзякуючы шпількі, размешчанай на адваротным баку ордэнскай калодкі, ўзнагарода мацуецца да адзення.

Выдаваўся ордэн Славы па нумары, які размяшчаўся на адваротным баку медальёна. Ён павінен цалкам супадаць з запісам у ордэнскай кніжцы. Адзначым, што ордэн Славы III ступені выраблялі з срэбра, вага якога ў вырабе складае парадку 20.6 г, пры агульнай масе ўзнагароды 23 г.

Цэнтральная акружнасць медальёна ордэна II ступені мае пазалочанае пакрыццё, а вага ўзнагароды і ўтрыманне срэбра супадае з узнагародай III ступені адрознення. Ордэн I ступені выраблялі з золата вышэйшай пробы, якога змяшчаецца ў узнагародзе 29 г, пры агульным яе вазе 31 г.

Першыя ўзнагароджаныя ордэнам «дыму і агню"

Неўзабаве пасля зацвярджэння новага ордэна - 1943/11/13 - адбылося гістарычная падзея. Першае ўзнагароджанне, якога удастоіўся старэйшы сяржант В. С. Малышаў. На той момант ён служыў сапёрам. Яму ўдалося знішчыць кулямётны разлік ворага, які не даваў магчымасці савецкім салдатам прарваць абарону праціўніка. Пазней Малышаў заслужыў гэтую ж ўзнагароду II ступені. Практычна адначасова з ім ордэн Славы III ступені ўручылі Сапёраў сяржанту Г. А. Исраеляну, які служыў у 140-м стралковым палку. Пра гэта ўзнагароджанні напісала газета «Чырвоная Зорка», чарговы выпуск якой выйшаў 1943/12/20 г.

Ўзнагароджанне сяржанта Исраеляна адбылося па загадзе камандавання стралковай дывізіі ад 1943/11/17. Гэта здарылася практычна адразу, як толькі ўзнагарода была заснаваная загадам Прэзідыумам Вярхоўнага Савета. Исраелян Г. А. скончыў вайну ў статусе поўнага кавалера гэтага ордэна. Не менш цікавым з'яўляецца ўзнагароджанне замкомвзвода батарэі процітанкавых прылад старэйшага сяржанта І. Харына, які ваяваў у адной з вайсковых частак на II Украінскім фронце. Іван Харын быў узнагароджаны ордэнам Славы III ступені на загад № 1. Гэтай узнагароды ён ганараваўся за падбітыя двух САУ «Элефант» і трох варожых танкаў на працягу аднаго бою.

Узнагароджаныя ордэнам Славы чырвонаармейцы сапёры Уласаў Андрэй і Баранаў Сяргей былі першымі, каму ўручылі ордэн II ступені адрознення. На той момант яны ваявалі ў складзе разведроты 665 батальёна сапёраў. У канцы лістапада 1943 разведроты зрабіла вылазку ў варожы тыл, пры гэтым разбурыўшы драцяныя загароды, дзякуючы чаму салдатам 385-й Крычаўскай дывізіі атрымалася разграміць абарону гітлераўцаў практычна без страт.

Аб кавалерах і героях, якія заслужылі салдацкі ордэн

Лічыцца, што ў перыяд 1941-1945 каля 998 тыс. Савецкіх воінаў атрымалі ордэн Славы 3 ступені. Спіс узнагароджаных працягваюць байцы ў колькасці 46.5 тыс. Чалавек, якія ўдастоіліся ордэна II ступені адрознення. Нашмат менш тых, хто ганараваўся вышэйшай узнагароды. Узнагароджаныя ордэнам Славы I ступені байцы павінны былі здзейсніць сапраўды выбітны подзвіг. Такіх было 2620 чалавек.

Адказваючы на пытанне, колькі кавалераў ордэна Славы існуе, варта адзначыць, што поўных кавалераў налічваецца крыху больш за 2.5 тыс. З іх толькі чацвярым была ўручана зорка Героя СССР. Гэта старэйшыя сяржанты артылерыі А. В. Алешын і Н. І. Кузняцоў, лётчык штурмавой авіяцыі мл. лейтэнант І. Г. Драченко і старшына гвардыі Дубинда П. Х. Адзначым, што 647 чалавек - кавалераў ордэна III ступені і 80 - II ступені былі Героямі Савецкага Саюза.

Цікавыя выпадкі з жыцця уладальнікаў узнагарод

15 студзеня 1945 215-ы стралковы полк знаходзіўся на Польскай тэрыторыі. У той момант ён уваходзіў у склад 77-й дывізіі, якая абараняла Пулавский плацдарм, які размяшчаўся ў раёне ракі Вісла. У гэты дзень 1-й батальён палка здзейсніў хуткі прарыў і разарваў трывалую абарону фашыстаў. Салдаты працягвалі ўтрымліваць захопленыя пазіцыі, пакуль не падаспелі асноўныя сілы савецкіх войскаў. Пры захопе гітлераўскай абароны гвардзеец Пятроў уласным целам закрыў кулямёт нямецкіх захопнікаў, дзякуючы чаму байцы батальёна хутка захапілі нямецкія пазіцыі. За гэтую аперацыю кожны баец батальёна атрымаў ордэн Славы 3 ступені. Спіс узнагароджаных уключаў ўвесь асабісты склад батальёна. Камбату маёру Емельянову пасмяротна прысвоілі зорку Героя. Камандзіры рот гэтага батальёна атрымалі ў якасці ўзнагароды ордэна Чырвонага Сцяга. Ордэнам А. Неўскага ўзнагародзілі камузвода падраздзялення.

Аб мужнасці савецкіх жанчын

Вядома, што савецкія жанчыны таксама мужна змагаліся ў час вайны. Некаторыя змаглі стаць поўнымі кавалерамі ордэна Славы. Станилиене Д. Ю. стала першым кавалерам сярод жанчын. Яна служыла ў час вайны ў стралковай дывізіі Літвы ў званні сяржанта і была ў разліку пулеметчицей. У адным з баёў з нямецкімі войскамі яе камандзір быў цяжка паранены. Яго Данутэ замяніла і ў адзіночку стрымлівала наступ нямецкай пяхоты. За гэта яна атрымала ордэн Славы III ступені. Да канца лета 1944 непадалёк Полацка ў вёсцы Лютаўка Данутэ ўдалося адбіць фашысцкія атакі, з прычыны чаго былі знішчаны больш за 40 чалавек варожай пяхоты. Прэзідыум Вярхоўнага Савета Савецкага Саюза 26 сакавіка пераможнага 1945 падпісаў загад аб узнагароджанні Стнилиене Д. Ю. ордэнам Славы I ступені.

Дваццацігадовай дзяўчынкай прыйшла на фронт Ружа Шанін. Службу пачала ў красавіку 1944. Яна была снайперам, на яе рахунку нямала пераможаных супернікаў. Толькі па пацверджаных дадзеных Ружа змагла знішчыць звыш 50 гітлераўцаў. Ёй удалося стаць кавалерам ордэна Славы II і III ступені. 28 студзеня 1945 году, непадалёк ад Ильмсдорфа, старшы сяржант Шанін геройску загінула ва ўзросце 21 года.

Савецкая лётчыца Надзея Аляксандраўна Журкина ў сярэдзіне вясны 1944 у складзе баявога экіпажа здзяйсняла вылеты над населенымі пунктамі Пскоўскай вобласці. За час учыненых 23 вылетаў ёй удалося сфатаграфаваць размяшчэнне варожых часцей і ваеннай тэхнікі, а таксама адлюстраваць дзясятак нападаў, знаходзячыся ў паветры. Журкина атрымала ордэн III ступені за праяўленую ў баях мужнасць. Ужо восенню 44-га Журкина атрымала ўзнагароду II ступені - за бамбаванне ворага на латвійскай тэрыторыі. Да заканчэння вайны яна атрымала ордэн вышэйшай ступені адрознення за іншыя дасканалыя подзвігі.

Ніна Паўлаўна Пятрова пачала вайну ў 48-гадовым узросце і ўступіла ў шэрагі дывізіі ленінградскага народнага апалчэння. Крыху пазней перайшла ў медчастку дывізіі. У перыяд з 16 студзеня па 2 сакавіка 1944 у баях з фашыстамі знішчыла 23 гітлераўца, за што атрымала ў канцы вясны таго ж года ўзнагароду III ступені. Да заканчэння вайны за асабістыя подзвігі атрымала ордэн Славы вышэйшай ступені адрознення.

Марына Сямёнаўна Нечепорчукова ў гады вайны служыла медыкам. У пачатку жніўня 1944 непадалёк ад польскага горада Гжибув праходзілі жорсткія баі з фашысцкімі акупантамі. Марына Сямёнаўна вынесла на сабе з поля бою, а затым аказала дапамогу 27 байцам Чырвонай арміі. Пазней выратавала жыццё аднаму з савецкіх афіцэраў і эвакуіравала яго з поля бою пад Магнушевым. За гэта ўвосень 44-га атрымала ва ўзнагароду ордэн Славы 3 ступені. Спіс узнагароджаных папоўнілі яшчэ двое байцоў-аднапалчан Нечепорчуковой, за эвакуацыю параненых. У канцы сакавіка 1945 г. у г. Кюстрине яна дапамагла вялікай колькасці параненых воінаў, за што была ўзнагароджана ордэнам вайсковай славы II ступені. Пазней, у адным з баёў, дзе немцы аказвалі моцны супраціў, М. С. Нечепорчуковой ўдалося вынесці на сабе з поля бою параненых воінаў і афіцэраў у колькасці 78 чалавек. За гэты подзвіг у маі 1945 яна атрымала ва ўзнагароду ордэн Славы I ступені.

Хто мог быць вартымі ўзнагароды

Кожны баец мог атрымаць ва ўзнагароду ордэн Славы III ступені. За што давалі гэтую ўзнагароду, дапаможа разабрацца статут ордэна. Такім чынам, удастоіцца гэтай узнагароды можна было за наступныя дзеянні.

  • Знішчэнне не менш за 3 варожых самалётаў кулямётным або артылерыйскім агнём.
  • Падбітым двух і больш фашысцкіх танкаў з ужываннем супрацьтанкавага прылады.
  • Працяг выканання баявых задач у палаючым танку.
  • Знішчэнне дзесяці і вышэй нямецкіх салдат і афіцэраў за кошт выкарыстання асабістай зброі.
  • Падбітым варожага танка з выкарыстаннем супрацьтанкавай гранаты.
  • Ўсталяванне прарэхаў у абароне фашыстаў у выніку правядзення адзінаасобнай выведкі, а таксама падвядзенне нашых войскаў у тыл ворага бяспечным маршрутам.
  • Зняцце ці захоп варожых пастоў або Дазораў ў начны час (аднаасобна).
  • Самастойную вылазку ў тыл праціўніка і знішчэнне мінамётнага або кулямётнага разлікаў.
  • Падбітым варожага самалёта з выкарыстаннем асабістай зброі.
  • Знішчэнне падчас вядзення паветранага бою да 3 знішчальнікаў або да 6 бамбавікоў.
  • Знішчэнне варожага эшалона, воінскага падраздзялення, мастоў, прадуктовых баз суперніка, электрастанцый і іншых аб'ектаў стратэгічнага значэння, будучы членам экіпажа бамбардзіроўшчыка.
  • Правядзенне разведаперацый з атрыманнем звестак аб суперніку, будучы членам экіпажа самалёта-выведніка.
  • Пасля ранення і перавязкі вяртанне байца ў строй і працяг вядзення баявых дзеянняў.
  • За ігнараванне асабістай бяспекі пры захопе варожага сцяга.
  • Пры аднаасобна захопе варожага афіцэра ў палон.
  • Грэбуючы уласным жыццём, выратаваць жыццё камандзіра.
  • За выратаванне сцяга сваёй частцы, грэбуючы уласным жыццём.

Некаторыя факты пра герояў-ардэнаносца

Поўным кавалерам ордэна, які ганараваўся гэтага гонару ў шаснаццацігадовым узросце, стаў І. Кузняцоў. Па выкананні 16 гадоў ён ужо камандаваў аддзяленнем і атрымаў узнагароду вышэйшай ступені адрознення.

Савецкі ордэн Славы за гады вайны атрымалі і вядомыя акцёры кіно. Нельга не ўспомніць знакамітага Аляксея Макаравіча Смірнова, які стаў кавалерам ордэна салдацкай славы. Ўзнагароджанне А. М. Смірнова ордэнам Славы III ступені адбылося 1944/09/01, а 27 красавіка яму быў уручаны ордэн II ступені.

Фёдар Міхайлавіч валік таксама стаў кавалерам ордэна III і II ступеняў. Ён служыў у 32-й слонімскага-Памеранская брыгадзе 2-й танкавай арміі.

Similar articles

 

 

 

 

Trending Now

 

 

 

 

Newest

Copyright © 2018 be.delachieve.com. Theme powered by WordPress.